De gieren cirkelen onheilspellend door de lucht als Mollie Burkhart en haar zus Rita Smith bij de oever van de rivier komen. Er ligt een lijk in ontbinding met een schotwond in de nek.
Hun oudere zus wordt al een week vermist, en de twee leden van de Osage-stam zijn opgeroepen door de sheriff om het pas ontdekte lichaam te identificeren.
De stank is ondraaglijk als Mollie voorover leunt om naar de dode te kijken. Het gezicht is onherkenbaar, maar er ligt een indiaanse poncho over het lichaam. Die van haar zus.
Met een tak opent Rita’s man Bill de mond. De gouden vullingen glinsteren in de zon.
‘Ja het is Anna,’ stelt Bill vast.
De twee zussen zoeken steun bij hun echtgenoten, Bill Smith en Ernest Burkhart, als ze weglopen van de rivieroever.
Het is 28 mei 1921, en de klopjacht op de Osage is nog maar net begonnen. De moord op Anna is de eerste van vele in het reservaat van de stam in Oklahoma.
Begin 20e eeuw zijn de Osage de rijkste bevolkingsgroep ter wereld dankzij de vondst van olie onder hun land.
Maar rijk zijn is soms gevaarlijk.
Meer lichamen
De Osage-indianen vergaarden hun fortuin dankzij een gelukkig toeval.
Aanvankelijk woonde de stam langs de rivier de Missouri in Kansas, maar in de jaren 1870 verdreef de Amerikaanse cavalerie de oorspronkelijke bewoners naar een dor reservaat in Oklahoma.
De natuur maakte deze onrechtvaardigheid echter een beetje goed door voor een enorme olievoorraad onder het reservaat te zorgen. Van de ene dag op de andere waren de indianen steenrijk.
Toen Anna Brown vermoord werd, waren de jaknikkers dag en nacht in bedrijf op het land van de Osage. De ruim 2000 stamleden kwamen niets tekort.
De opbrengst van de oliewinning werd gelijkelijk verdeeld over iedereen met Osage-bloed in de aderen. Ondertussen zagen de blanke inwoners van Oklahoma het met lede ogen aan.
Een enkeling verdiende goed aan de verkoop van luxeartikelen aan de indianen, terwijl anderen zich de rijkdom via misdaad probeerden toe te eigenen.
De Osage werden verbannen naar een gebied waar een van de grootste voorraden gas en olie van de VS in de grond bleek te zitten.
Oorspronkelijk waren de Osage prairie-indianen, die langs het zuidelijke deel van de rivier de Missouri leefden.
Maar Europese kolonisten verdreven hen van hun land, en in 1871 werd het hele volk verbannen naar het onherbergzame noordoosten van de staat Oklahoma.
De rotsige grond in het nieuwe reservaat had echter een verrassing in petto.
In 1896 werd er olie gevonden. Het land van de stam bleek zelfs een van de grootste voorraden van de hele VS te bevatten.
Omdat de indianen zo slim waren geweest in hun verdrag met de regering op te nemen dat ‘olie, gas, steenkool of andere delfstoffen zijn voorbehouden aan de Osage’, konden de bodemschatten niet van hen worden afgenomen.
Begin jaren 1920 verdienden de Osage jaarlijks 30 miljoen dollar aan de oliewinning. De opbrengst werd gelijkelijk verdeeld onder de 2200 stamleden.
Dat hield in dat iedere Osage naar huidige maatstaven een kleine 200.000 euro per jaar verdiende. Hiermee waren ze ’s werelds rijkste bevolkingsgroep per persoon.
Onder de rijke indianen waren Mollie, Rita en hun moeder Lizzie Q. Kyle, die nu ook Anna’s deel van de olie-inkomsten erfden.
Maar de familie was in rouw om de dood van Anna en bekommerde zich niet om het geld. De tranen liepen over de wangen van de drie vrouwen toen de kist de kerk uit werd gedragen door Ernest en Bill, twee van de vele blanke Amerikanen die met een indiaanse waren getrouwd.
Ook Ernests oom William Hale, een goede vriend van de familie, hielp de kist dragen.
Mollies verdriet werd er niet minder om toen ze enkele weken later ontdekte dat de plaatselijke politie niet van plan was nader onderzoek te doen naar de moord. De sporen leken allemaal dood te lopen.
Op de dag dat Anna was vermoord, was er nog een indiaanse man dood aangetroffen, maar beide moorden werden al snel afgedaan als ‘gepleegd door een onbekende’.
Tot overmaat van ramp stierf Mollies moeder twee maanden later na een kort ziekbed.
Mollies zwager Bill fronsde zijn wenkbrauwen bij al die mysterieuze sterfgevallen en wist zeker dat Lizzie was vergiftigd.
Oliegeld ging naar villa’s, kleding en auto’s
De Osage werden de rijkste bevolkingsgroep ter wereld toen er olie werd gevonden onder hun grond. Maar sommige van hun jaloerse buren wilden een graantje meepikken.
De Osage gebruikten hun oliegeld onder meer om deftige villa’s te bouwen, waar Mexicanen en Afro-Amerikanen als dienstpersoneel werkten.
De oorspronkelijke Amerikanen reden over de geasfalteerde wegen van hun hoofdplaats Pawhuska in dure auto’s met privéchauffeur – op weg naar een van de vele restaurants, operahuizen of polovelden.
Volgens een schrijver liepen de vrouwen er rond met kostbare sieraden en Franse modekleding, ‘alsof mooie Parijse dames waren verdwaald in dit reservaatsstadje’.
Hoewel de Osage-indianen het er dus goed van konden nemen dankzij de olie-inkomsten, werden hun ook beperkingen opgelegd.
De Amerikaanse regering had het Bureau of Indian Affairs namelijk verzocht om inwoners aan te wijzen die ‘ongeschikt’ waren om hun vermogen te beheren.
De ongelukkigen werden onder curatele gesteld en moesten toestemming hebben van een blanke bewindvoerder om geld uit te geven. Dat waren vaak de meest vooraanstaande burgers van de streek, die hun machtspositie regelmatig misbruikten en het indiaanse geld deels uitgaven om zelf in weelde te leven.
Bill was een kleerkast van een vent en vertelde zijn theorie aan iedereen die het horen wilde. Mollie nam een privédetective in de arm en loofde een beloning van 2000 dollar uit voor de gouden tip in de zaak van Anna. Ernests oom deed hetzelfde. Hij was een vooraanstaand inwoner van de streek en had fortuin gemaakt met veeteelt.
‘We moeten deze bloedige bedoening een halt toeroepen,’ zei oom Hale.
Terwijl de detectives aan het werk waren, vielen er in 1922 nog meer gezonde indianen plotseling dood neer. Er werden geen toxicologische onderzoeken verricht.
‘Complot vermoed rond moorden op rijke indianen,’ kopte The Washington Post. Inmiddels waren de moorden landelijk nieuws in de VS.
In februari 1923 werd het lichaam van de 40-jarige oorspronkelijke Amerikaan Henry Roan gevonden. Hij was de ex-man van Mollie Burkhart en een goede vriend van William Hale. Net als Anna was hij in zijn nek geschoten.
‘Als ik iets zeg, ben ik vogelvrij.’ Getuige die niet wilde praten met de FBI
Deze moord riep pijnlijke herinneringen op bij Mollie, en al een maand later wachtte de 35-jarige vrouw een nieuwe nachtmerrie.
Op een nacht, toen zij en Ernest in bed lagen, klonk er een harde knal, en in de verte zag Mollie dat de hemel verlicht werd. Ernest schoot zijn broek aan en rende naar de brand.
‘Het is het huis van Bill en Rita Smith!’ riepen toegesnelde omstanders.
Maar het huis was er niet meer – het was opgeblazen met bewoners en al.
‘Later werden er stukjes van hun vlees gevonden op een huis op 100 meter afstand,’ schreef een rechercheur.
Mollie was nu ook haar tweede zuster en haar zwager kwijt. En ze begon zich zorgen te maken om haar eigen veiligheid.
FBI arriveert in het reservaat
De Osage waren begin 1923 ‘verlamd van angst’, zoals een bezoeker het zei. Ze lieten elektrisch licht installeren bij hun huizen om onbevoegden te kunnen zien.
Inmiddels waren er 20 stamleden dood, en een blanke advocaat die de indianen hielp met de zaak, was met 20 messteken omgebracht.
Eeuwen van indianenleed
Toen de Europeanen in de 16e eeuw naar Noord-Amerika kwamen, werd de oorspronkelijke bevolking uitgebuit, bedrogen en vermoord. Dit zijn slechts enkele van de vele wandaden.
1723
Britten betaalden voor scalpen
Het Britse Massachusetts zette een beloning op het hoofd van indianen. De kolonie betaalde 100 pond voor de scalp van een man en 50 voor die van vrouwen en kinderen.
1830
Deportatie
Het Congres nam de Indian Removal Act aan, waarmee in 20 jaar zo’n 100.000 indianen naar de prairie ten westen van de Mississippi werden gedeporteerd.
1848
Goudkoorts leidde tot hongersnood
Toen Californië werd overspoeld door goudzoekers, werden de indianen beroofd van hun landbouw- en visgronden.
1863
Strafexpeditie eindigde in bloedbad
De cavalerie wilde de Shoshone straffen voor veediefstal in Idaho. Bij Bear River werden meer dan 250 mannen, vrouwen en kinderen afgeslacht.
1868
Sioux werden bedonderd
De regering beloofde dat de Black Hills in het huidige South Dakota voor altijd zouden toebehoren aan de Sioux, maar deed niets toen goudzoekers het gebied inpikten.
1871
Bizon werd uitgeroeid
De prairie-indianen waren afhankelijk van bizons voor vlees, kleding en tenten. Om hen uit te hongeren, lieten de VS miljoenen bizons afschieten.
Omdat de detectives van Mollie en William Hale er niet in waren geslaagd de moorden op te helderen, besloten de Osage de hulp in te roepen van de federale regering in Washington. Velen vermoedden dat de plaatselijke politie onder één hoedje speelde met de daders.
In de herfst van 1923 arriveerden de eerste FBI-agenten in het reservaat, maar pas in 1925, toen de speciale rechercheur Tom White zich had gemeld, kwam er een doorbraak.
White was persoonlijk aangewezen door FBI-baas J. Edgar Hoover, die met de situatie in Oklahoma in zijn maag zat. ‘Er is geen excuus om te falen,’ had Hoover gezegd.
White – steevast in pak en met een enorme cowboyhoed op zijn hoofd – had al snel door dat er iets niet in de haak was. Als de plaatselijke politie of een privédetective iets op het spoor was, staakten ze hun onderzoek vaak vanwege bedreigingen.
Verder ontdekte White toen hij oude onderzoeksdossiers doorspitte dat er documenten verdwenen waren, waaronder bewijsmateriaal over de zaak rond Anna, en dat aanwijzingen alle mogelijke kanten op gingen.
Sommige getuigen leken te hebben gelogen, andere hadden niets durven zeggen.
Vanwege al die leugens en getuigen die de kaken op elkaar hielden, zette White undercoveragenten in. Zij moesten informatie ontfutselen aan de blanke inwoners van de streek, die over het algemeen niets loslieten tegenover de autoriteiten.
Oom Hale wordt verdacht
Terwijl White zijn mensen liet speuren, verdiepte de FBI-agent zich zelf verder in de moordzaken
Omdat bijna alle slachtoffers rijke indianen waren, lag het voor de hand dat het motief haat jegens de oorspronkelijke bewoners was, of dat de dader een slaatje sloeg uit de sterfgevallen.
Met de hulp van een van de undercoveragenten, die als deur-aan-deurverkoper bewoners uitvroeg, kreeg White in de zomer van 1925 belangrijke informatie in handen.
William Hale ‘bestiert alles’, zei een vrouw, die ook vertelde dat de kleine, bebrilde veeboer eerder de verzekering had opgelicht door een groot deel van zijn eigen land plat te branden. Hij had er 30.000 dollar mee opgestreken.
White nam de belangen van Hale onder de loep en kwam erachter dat de veeteler er profijt van had gehad dat zijn vriend Henry Roan was doodgeschoten.
William Hale was namelijk de begunstigde van de levensverzekering van Roan en kon 25.000 dollar verdienen met de moord.
Ondanks het duidelijke motief had de plaatselijke sheriff nooit onderzoek gedaan naar Hale, die ‘koning van de Osage Hills’ werd genoemd.
Deze aanwijzing bracht White op het spoor van de vele sterfgevallen in de familie van Mollie Burkhart. Zij had als nabestaande van Anna Brown, Rita Smith en Lizzie Kyle hun olieaandelen geërfd, die samen met die van haarzelf ruim 50.000 dollar per jaar opbrachten (bijna 700.000 euro nu).
Als Mollie ook zou komen te overlijden, zou Ernest – een neef van William Hale – dat opstrijken.
Van zijn informanten wist White dat Hale Ernest totaal in zijn macht had en dat hij tot alles in staat was. De onderzoeksleider was er dan ook van overtuigd dat Hale het brein was achter de vele moorden in het Osage-reservaat. Via zijn neef wilde hij op die manier nog meer rijkdom vergaren.
Het probleem was alleen dat er in het land van de Osage niemand bereid was te getuigen tegen Hale.
Neef bezwijkt onder druk
In zijn zoektocht naar getuigen kwam White een aantal criminelen op het spoor die wellicht enkele van de moorden hadden gepleegd. Maar ingezette huurmoordenaars bleken zelf na afloop ook vaak te zijn omgebracht.
En als ze nog leefden, hielden ze hun mond.
‘Als ik iets zeg, ben ik vogelvrij,’ zei een gangster die White sprak.
‘Ernest, ik heb ze alles verteld.’ Blackie Thompson, 1926
Uiteindelijk wist White echter de misdadiger Blackie Thompson over te halen om te praten. Thompson zat in de gevangenis wegens een bankroof, maar had daarvóór een aanbod gekregen van Hale en Ernest om het huis van Bill en Rita op te blazen.
White kon de bankrover gebruiken om Ernest aan het praten te krijgen. Want Mollies man en Hales neef was ‘de man die moest worden gebroken’, daar waren de agenten het over eens.
‘We willen je spreken over de moord op de familie van Bill Smith en Anna,’ zei de onderzoeksleider toen hij Ernest in januari 1926 verhoorde.
Maar Ernest hield een etmaal lang zijn kaken stijf op elkaar. Hale en hij hadden ervoor gezorgd dat ze alibi’s hadden, maar toen White Blackie Thompson de ruimte binnenliet, werd Ernest zenuwachtig.
‘Ernest, ik heb ze alles verteld,’ zei Thompson.
De volgende dag brak Ernest. Hij vertelde White dat hij altijd had opgekeken naar Hale en hem als een tweede vader had gezien, en toen zijn oom het plan bedacht, kon Ernest niet weigeren.
‘Ik vind het allemaal heel erg. Ik zal alles bekennen wat ik heb gedaan.’
Burkhart verklaarde dat hij naar de huurmoordenaar die Hale had geregeld had gebeld op de avond dat het huis van Mollies schoonzus en zwager zou worden opgeblazen. En Anna Brown was doodgeschoten door de crimineel Kelsie Morrison, die Hale geld schuldig was.
Hale had het moordwapen persoonlijk aan hem overhandigd en had in ruil Morrison diens schuld kwijtgescholden en hem nog eens 1000 dollar gegeven.
Hale ontkomt aan de galg
Toen Ernest Burkhart in juni 1926 was veroordeeld tot levenslang vanwege medeplichtigheid aan moord, bleef William Hale volhouden dat hij onschuldig was. Dat deed hij al sinds zijn arrestatie na de bekentenis van zijn neef.
Vanwege juridische complicaties – er moest een federale rechtszaak opgestart worden tegen Hale omdat hij de plaatselijke rechters in zijn zak had – stond de ‘koning van de Osage Hills’ pas in juli 1926 in het beklaagdenbankje, en het proces ging alleen over de moord op Henry Roan.
Hale kwam met zijn gebruikelijke zelfverzekerde grijns de rechtszaal binnen, maar die verdween toen zijn neef verklaarde dat Hale de moord op zijn vriend had georkestreerd.
Eerst had Hale Roan willen ombrengen met vergiftigde alcohol, maar uiteindelijk nam hij de huurmoordenaar John Ramsey in de arm.
De jury verklaarde Hale schuldig aan moord met voorbedachten rade, maar hoewel daar normaal de doodstraf op stond, gaven de 12 blanke juryleden hem slechts levenslang – vermoedelijk omdat het slachtoffer een indiaan was.
William Hale werd alleen veroordeeld voor de moord op Henry Roan, want voor de autoriteiten was het voldoende dat hij en zijn handlangers de rest van hun leven in de cel zouden doorbrengen.
Daarom was de veeboer niet in de rechtszaal toen huurmoordenaar Kelsie Morrison een jaar later werd veroordeeld voor de moord op Anna Brown.
Hoewel Hale wegkwam met de andere moorden en de FBI hem zelfs niet had weten te linken aan alle 24 moorden op Osage-indianen van 1921 tot 1925, werd de zaak beschouwd als een grote triomf.
Pas toen de FBI zich ging bemoeien met de Osage-moorden, kwam er schot in het onderzoek. De kwestie bewees dat een professionele dienst effectiever kon zijn dan plaatselijke autoriteiten in het oplossen van zaken.
Slechts 15 jaar voordat het Osage-reservaat werd opgeschrikt door een reeks moorden, was het Bureau of Investigation, de voorloper van de FBI, opgericht.
De machtige J. Edgar Hoover leidde de dienst vanaf 1924, en hij wilde de Osage-moorden gebruiken om te laten zien waar zijn dienst toe in staat was.
Met zijn professionele benadering en onafhankelijkheid was de FBI dan ook goed toegerust om de moorden op te helderen.
De lokale gezagsdragers, zoals de sheriff, zijn politiemannen en de notabelen van de stad, waren door en door corrupt en bovendien als de dood voor William Hale, de ‘koning van de Osage Hills’. Meerderen van hen hadden hun baan aan hem te danken.
Van dit soort complicaties had de FBI geen last, en de mogelijkheid om undercoveragenten in te zetten gaf de doorslag.
Zij speelden de rollen van veekoper, oliebaron, natuurgenezer en verkoper met verve en wisten informatie uit een gesloten gemeenschap te persen.
De zaak liet zien dat er behoefte was aan een federale opsporingsdienst in de VS.
Het was een bitterzoet gevoel voor Mollie Burkhart, die haar hele familie was kwijtgeraakt en was verraden door haar eigen man.
Maar ze leefde nog, hoewel ze in de maanden voor de arrestatie van Ernest steeds meer last had gekregen van haar diabetes.
Dat kwam vermoedelijk doordat er lage doses vergif waren toegevoegd aan haar insuline, want toen ze in een ziekenhuis werd opgenomen toen Ernest en Hale vastzaten, herstelde ze snel.
Mollie stierf in 1937 op haar 50e. Ze hoefde dus niet meer mee te maken dat Hale al in 1947 met proefverlof mocht.
‘Hij had moeten worden opgehangen voor zijn misdaden,’ zei een Osage-opperhoofd verbitterd.
Maar Hale bracht de laatste 15 jaar van zijn leven in vrijheid door. Hij mocht niet in Oklahoma komen, maar volgens familieleden bezocht hij de staat toch één keer, en had hij gezegd:
‘Als die eikel van een Ernest zijn mond had gehouden, waren we rijk geweest.’
Naschrift: Om te voorkomen dat er meer indianen door blanken zouden worden vermoord om hun olieaandelen, kregen de Osage het Congres zo ver een wet aan te nemen die bepaalde dat alleen mensen die minstens voor de helft Osage waren, de aandelen konden erven. Vandaag zijn er zo’n 24.000 Osage, en ze verdienen jaarlijks nog steeds tientallen miljoenen aan het zwarte goud onder hun land.
